Leven in een symfonie van licht
Philips wil ons aan het denken zetten over de eindeloze mogelijkheden van licht. Maar beschikken we wel over voldoende verbeeldingskracht? Over huizen die meebewegen met ons bioritme en persoonlijke verlichting die attendeert, vermaakt en vertroetelt. Ons leven perfect uitgelicht.
De tijden zijn waarlijk veranderd. Waar het ontwerpen van lampen vroeger in de eerste plaats een fysiek ambacht was, heeft Lieven Verdin, hoofdontwerper ‘connected licht’ bij Philips het over ‘het huis als ecosysteem’en the internet of things.’
We bevinden ons in de vestiging in het Vlaamse Kontich, de plek waar de consumentenverlichting van Philips wordt ontworpen en getest. Hier wordt geanticipeerd op een nieuw tijdperk in verlichting en lifestyle. Het internet der dingen, dat wil zoveel zeggen als een netwerk van ‘slimme’ objecten die onderling met elkaar kunnen communiceren. Waar internet in eerste instantie mensen met elkaar verbond, zijn nu de dingen aan de beurt. Philips is lang niet de enige die hiermee bezig is, ook andere bedrijven in consumentenelectronica verwachten er veel van.
Voorlopig staat het futurisme van de ‘licht-ecosystemen’ in Kontich in schril contrast met de alledaagse praktijk in menig huishouden. Sinds het productieverbod op de gloeilamp worstelen velen van ons met de gehate spaarlamp, die na een traag opgloeien een vreugdeloos, vuilgeel licht verspreidt. Associaties met sombere sovjet-vergaderzaaltjes en verlepte bloemen zijn nooit ver weg. De spaarlamp doet ons terugverlangen naar die goeie ouwe gloeilamp.
Vormvrijheid
Niet de spaarlamp, maar de led-lamp is de opvolger van de gloeilamp. LED staat voor licht-emitterende diodes, wat betekent dat de lamp wordt aangestuurd door elektronische inpulsen. Leds kunnen daardoor eenvoudig op allerlei manieren gemanipuleerd worden, zoals in kleur en lichtsterkte. Fel zijn ze allang niet meer; ze komen in alle kleuren (zestien miljoen, om precies te zijn) en lichtsterktes. Verder zijn ze veel energiezuiniger dan andere lampen, gaan ze langer mee (twintig jaar, claimt Philips) en zijn ze klein, waardoor ze ontwerpers een eindeloze vrijheid geven.
Verdin laat zien hoe zijn ontwerpers die vrijheid benutten. Hij wijst op een hol tafellampje dat iets wegheeft van een loep. “Omdat het lichtarmatuur geen peertje in het midden nodig heeft, kun je veel meer spelen met de vorm”, vertelt hij. Vanwege de lange levensduur van de led kunnen tafellampen, leeslampen en schemerlampen net zo goed volledig geïntegreerd op de markt worden gebracht; na twintig jaar zijn veel klanten toch zoetjesaan toe aan een nieuw model. Dat maakt het artikel duurder, maar er staat 80 procent energiebesparing tegenover. Binnen afzienbare tijd zal het volledige Philips-portfolio dan ook uit ledlampen bestaan. Ander voorbeeld is de Piega luce, een hangend houten object met aan de onderkant een smalle lichtrand. “Dit soort lumenaires doet je nadenken over licht, dat zowel stoffelijk als onstoffelijk is”, zegt Verdin filosofisch. “Dat willen we laten meespelen in de vormentaal. Mensen gaan vaak voor decoratieve aspect van een lamp. Dat valt de kwaliteit van het licht vaak tegen. We willen mensen hints geven over hoe het anders kan.”
Leven of theater?
Anders denken over licht, dat is een nóg grotere uitdaging bij de in 2012 uitgebrachte Philips Hue. Met dit product zette het electronicaconcern de eerste stap in gepersonaliseerd en connected licht, dat via draadloos wifi kan worden aangestuurd. Het bestaat uit een bridge, die op een router moet worden aangesloten, en drie ledlampen die in iedere willekeurige lamp in huis kunnen worden geschroefd. Met een app op de smartphone of ipad kan de klant vervolgens verschillende lichtrecepten oproepen, afgestemd op zijn persoonlijke behoefte. Zo is er keuze uit voorgekookte lichtrecepten met namen als Kilimanjaro, Strand en Diepzee. Gebruikers kunnen ook hun eigen lichtrecepten maken en die delen op internet. Denk: zaterdagmiddag een lome rode loungeverlichting in de zithoek, ’s ochtends activerend lichtblauw licht en tijdens het games paars licht dat meepulseert met de actie. Een babyfoon die babygehuil vervangt door een kalmerend, zacht pulserend licht. Bij het opstaan gaan de lichten aan in zonsopgangkleuren.
Dat klinkt allemaal lekker theateraal: je huis als belevenis, je leven perfect uitgelicht. “Prima als dat is wat u eruit haalt, maar er is veel meer”, reageert Verdin. “De verlichting in huis kan ook volledig worden afgestemd op uw bioritme. Zo is er een slimme armband die biodata meet en een app die vervolgens de helderheid van het wekkerlicht afstemt op de diepte van uw slaap.” Volgens Verdin is er onderzoek gedaan naar de beste lichtomstandigheden om te lezen, relaxen, activeren en concentreren. Daarbij wordt gebruik gemaakt van kennis die afkomstig is van de research afdeling Zorg van Philips. Denk bijvoorbeeld aan de toepassing van geruststellend licht in een scanner voor kinderen. Hoe serieus dat onderzoek is? “Ge kunt het betwijfelen, maar ge ontspant niet met tl-licht.”
Open systeem
Gretige Early adopters zijn er altijd, maar de stap naar de gemiddelde klant is een grote. Philips worstelt ermee: hoe zetten we ons connected light op de kaart? “Je vergt wel iets van de klant, ze moeten zich de mogelijkheden kunnen inbeelden”, beaamt Verdin. Belangrijk is de bewuste keuze voor een open ecosysteem, waarop niet alleen andere producenten kunnen inhaken, maar ook klanten met zelfgemaakte software. Een bekend genre is de IFTTT (if this, then that)-app. Zo was er tijdens de voetbalwereldbeker eentje populair die de kamer rood-wit-blauw kleurde bij een doelpunt van het vaderlands elftal. Ook mogelijk: als het buiten regent, gaan binnen alle lichten op blauw. Of als de gebruiker een Facebooklike krijgt, wordt de bureaulamp rood. Verdin: “Je kunt het zo zot niet bedenken, alles is mogelijk met zo’n open ecosysteem.” Inmiddels zijn er bijna 200 apps beschikbaar voor de Hue.
Waarschijnlijk is het nog even wachten op die éne app die precies in een knagende behoefte voorziet en de Hue of aanverwante connected producten onvermijdelijk maakt. Verdin is vol vertrouwen: in 2020 zal volgens hem meer dan de helft van de Nederlanders een vorm van connected licht in huis hebben. “Het licht in huis zal steeds vloeiender worden”, voorspelt hij, “met genuanceerder en natuurlijker ogend licht.” Een huis dat organisch meebeweegt met je leven, dat kan prettig zijn. Ik zie mezelf bijvoorbeeld best genieten van zonlicht-imitaties op lange midwintermiddagen zonder daglicht. Hoe dan ook: ik ben blij en dankbaar dat de dagen van de spaarlamp geteld zijn.
10 apps/IFTTT voor Philips Hue
De Philips Hue (€ 199,90) is verkrijgbaar in Apple Stores en bij Bol.com
1. Variabel sleep cycle alarm. Wakker worden als je lichaam er klaar voor is
2. Magma Hue. Zelf kiezen uit het gehele kleurenpalet
3. Ambify. Reageert op ritme, bas, midden- en hoge tonen van muziek
4. Quick Hue. Zelf snel kleuren componeren
5. Hue Scintillator. Kleurencyclus met allerlei variabelen.
6. Goldee. Gebruikt de kleuren uit een geselecteerde foto als input
7. Set lamp according to today’s temperature (veel licht als het warm is, IFTTT)
8. If your favorite team at football gonna win (knipperen je lampen, IFTTT)
9. Als bepaalde aandelen boven een bedrag stijgen (start een regenboog feestje, IFTTT)
10. Change a hue-light to green if a plant needs water (met Parrot Flower Power, IFTTT)
Verschenen in Trouw, sept 2014
