Een artikel schrijven waarbij je enige missiedrang kunt voelen is altijd fijn. Dat was zeker het geval bij dit verhaal voor de weekendbijlage Tijd van Trouw. Even aandacht besteden aan al dat veiligheidsgezeur rondom kinderen, dat de laatste jaren zo om zich heen grijpt.

volgapp

Big Mother is watching you

Altijd weten waar je kind is klinkt als een droom voor de moderne, overbezorgde ouder. De droom is al werkelijkheid: er zijn allerlei apps waarmee je je kind kunt volgen., Maar willen we dat écht? En hoe prettig is dat voor een kind?

Lang geleden, tijdens een boswandeling, werd ik getroffen door het volgende plaatje: mijn dochter als kleuter, zover weggerend tot ze nog maar een stipje in de verte was. Nooit eerder had ik haar van zo’n grote afstand gezien. Hoe dat kwam, was duidelijk. In het normale grotestadsleven zaten (en zitten) we als gezin constant op elkaar. Het drukke verkeer alleen al maakte het onmogelijk om afstand te nemen van onze kinderen.

Gemiddeld hebben wij, Nederlandse ouders, ons kroost door de jaren heen steeds strenger onder toezicht gesteld. Onderzoek naar speelgedrag van kinderen in de afgelopen tien jaar laat zich samenvatten in drie observaties: kinderen spelen steeds meer binnen, het buitenspeelterritorium is veel kleiner geworden en het ouderlijk toezicht op alle vormen van spel nam omgekeerd evenredig toe. De tendens is dat we ons steeds meer aan onze kinderen vastklampen. We weten (bijna) altijd waar ze zijn en zien dat ook als onze plicht.

De volgende stap in deze ontwikkeling is een logische, dankzij de alom beschikbare gps-technologie: precíes weten waar je kind is. Daarbij kunnen we kiezen uit tientallen ‘location tracking’-apps, met namen als Mama Bear, Family GOS Tracker of Life360. Altijd in verbinding met (de smartphone van) uw kind. Als een navelstreng.

volg3

Sommige apps zijn gratis, anderen zijn voor enkele euro’s te downloaden op smartphone of thuiscomputer. Basisfunctie is een gps-tracking tool om op een plattegrond te zien waar het kind in kwestie uithangt. Verder kunnen we een veilige zone instellen met een alertmelding wanneer het kind die zone verlaat. Tot slot is er een handige paniekknop, door kindlief zelf in te drukken, als een kidnapper of ander onheil dreigt toe te slaan. (Je kunt je voorstellen hoe vaak de paniekknop per ongeluk of voor de grap  zal worden ingedrukt, en je als ouder voor de zoveelste keer half boos, half paniekerig naar het speelpleintje rent). Er zijn ook nog vrolijk gekleurde gadgets in de vorm van horloges of clips, vast te maken aan kleintjes die nog niet toe zijn aan een eigen smartphone.

Vooral in landen als Groot-Brittanië en de VS wordt er druk met deze technologie geadverteerd door in te spelen op de grootste angst van iedere ouder: ‘Elk jaar verdwijnen duizenden kinderen.’Vergeleken met een verkeersongeluk moge de kans dat je kind door een maniak ontvoerd wordt ridicuul klein zijn (het gebeurt gemiddeld enkele per jaar), maar oerangsten werken irrationaliteit in de hand. Wheresapp van het Nederlandse Tizzer is sinds een jaar op de markt. Volgens bedenker Eric Bastiaansen is de app nauwkeuriger dan de meeste andere. “Onze app meet de locatie op 5 meter nauwkeurig, doordat we de informatie van satelieten en telefoonmasten combineren. Daardoor weet je elke minuut waar je kind is. En je kunt elkaar ongelimiteerd gratis berichten sturen. Als je kind buiten de hotspot komt, kun je het meteen bellen.”

Ook handig, vindt hij zelf: als de gebruiker met de vinger op de plattegrond gaat staan, verschijnt de verplaatsingsgeschiedenis. Wanneer het kind zijn telefoon uitzet, krijgt de ouder daar meteen een bericht van. “Zo weet je precies waar je moet zoeken, als er iets is. Stel dat er echt iets naars gebeurt, dan is er geen zoektocht van twee dagen nodig. De app zou zeggen: joh, ze is daar, op 5 meter nauwkeurig.”

volgapp2

Omdat het aantal downloads van de Wheresapp vooralsnog bescheiden is, biedt de maker hem sinds een paar maanden gratis aan. Henk Boeke van Ouders Online voert al jaren een kruistocht tegen dit soort producten waarmee, vindt hij, geld wordt verdiend aan de angsten van ouders. Advertenties voor zulke producten wil hij niet op de site. Hij vindt dat de volg-apps schijnveiligheid bieden. “Al dat monitoren heeft geen enkel effect – als je kind in een sloot valt, valt het toch wel in een sloot – en ouders worden er angstiger van.” Veiligheidsmaatregelen zorgen er alleen maar voor dat kinderen niet meer alert zijn, zegt Boeke. “Neem de rubber tegels onder speeltoestellen. Die zijn prettig op het moment dat je er uit dondert, maar je leert er natuurlijk niets van.”

Hij voert een achterhoedegevecht, beseft hij. Het is nu eenmaal de tijdgeest om kinderen op de huid te zitten. En dat neemt idiote vormen aan, waarbij kinderen tot op steeds hogere leeftijd worden gepamperd. “Bij kennismakingsdagen van universiteiten komen tegenwoordig de ouders mee en er is zelfs een universiteit met tienminutengesprekken voor ouders.” Wie weet is er dus een markt voor de Mama Bear-app, die ouders de mogelijkheid biedt om de rijsnelheid van hun meerderjarige kinderen in de gaten te houden.

Eric Bastiaansen is het natuurlijk niet met Henk Boeke eens. “Wheresapp bewijst zich pas echt als er stront aan de knikker is”, zegt hij. “De impact van vermissingen is gigantisch. De samenleving is nu eenmaal veranderd.” Dat laatste is zeker waar. De Britse socioloog Frank Furedi analyseert het typische veiligheidsdenken van deze tijd in zijn boek ‘Paranoid Parenting’. In onze samenleving worden alle risico’s uitgebannen, betoogt hij. De prijs die we betalen, is minder vrijheid voor alle betrokkenen. Gemeenten halen hutten en trampolines weg uit de openbare ruimte. Kinderopvangorganisaties en scholen zijn bang om aansprakelijk gesteld te worden voor ongelukken – soms wordt de hele buitenruimte maar meteen met rubber geplaveid.

Lia Karsten, Lia Karsten, die als universitair docent aan de UvA onderzoek doet naar stadsgezinnen, constateert dat de angst dat er iets met kinderen gebeurt sinds de jaren vijftig en zestig sterk is toegenomen. Dat komt niet omdat de samenleving onveiliger is geworden. Integendeel: statistieken over verkeersongelukken en ander onheil laten al jaren een dalende lijn zien. De toegenomen angst heeft te maken met de manier waarop we naar kinderen kijken. “De afgelopen decennia zijn we ze steeds meer gaan zien als kwetsbare wezens, in plaats van weerbare mensen. Met als gevolg dat ouders en instituties elk denkbaar probleem preventief verwijderen.” Toch vermoedt ze dat uiteindelijk maar een kleine groep ouders geïnteresseerd zal zijn in de volg-apps. Qua ontvoeringsparanoia zit Nederland in de middenmoot, tussen doodsbange landen als Groot-Brittannië en de VS en meer ontspannen samenlevingen als Scandinavië en Duitsland.

Het gekrompen territorium bron: DailyMail 2007

Het gekrompen territorium
bron: DailyMail 2007

De afgelopen decennia hebben kinderen consequent territorium ingeleverd. In de jaren vijftig stond spelen gelijk aan buiten spelen. Nu  wordt er vanzelfsprekend binnen gespeeld. Kinderen komen nauwelijks nog buiten zonder de supervisie van volwassenen. “We zeggen allemaal: buiten spelen is goed, maar als het erop aankomt vinden we hobbies als sport en muziek belangrijker”, zegt Karsten. “We zijn bezig de vrije tijd van kinderen volledig dicht te regelen.” Zij put hoop uit de opkomst van het stadsgezin, dat de stoep claimt voor ontspanning en de stad door allerlei initiatieven veiliger en aantrekkelijker maakt voor kinderen. “Kinderen zijn best in staat om hun eigen boontjes te doppen. Het is niet zo erg als ze eens een arm breken. Ik ben als kind twee keer onder een brommer gelopen en daar heb ik heus geen last meer van.”

Natuurlijk, de hele dag zonder ouderlijke bemoeienis buiten rondhangen kan iets weg hebben van verwaarlozing. Zoals de schrijver Bill Bryson schreef over zijn jeugd in de jaren vijftig – hij haalde de spannendste, stomste en onverantwoordelijkste dingen uit. ‘Wij kinderen werden om acht uur ’s ochtends de deur uit gezet. We mochten niet binnenkomen, tenzij we in de fik stonden of overvloedig bloedden.’

Ik mag graag wegzwijmelen bij mijn eigen herinneringen aan ongelimiteerd buitenspelen met zwermen kinderen op warme zomerdagen. Ik zou niets liever willen dan mijn kinderen op avontuur sturen, ook al wonen we midden in de  stad. Zou zo’n volg-app daarbij niet juist een mooi instrument kunnen zijn om je kind méér vrijheid te gunnen dan je anders zou doen? Wie weet durf ik mijn inmiddels twaalfjarige dochter dan wél een hele dag met een vriendin in het grote park aan de andere kant van de stad te laten rondhangen.

Maar ik besef dat het niet alleen ongerustheid is, die meespeelt. Ik moet mij ook wapenen tegen mijn onverzadigbare nieuwsgierigheid naar het reilen en zeilen van mijn oogappels.

In: Trouw, 7 juni 2014

 

(Kader)Generaties

De Britse organisatie Natural England publiceerde in 2007 een onderzoek waarin aan de hand van een landkaart getoond werd hoe kinderen ‘het recht op zwerven’ zijn kwijtgeraakt in vier generaties. IJkpunt is de achtjarige George Thomas die in 1926 in z’n eentje overal heen mocht lopen, inclusief zijn favoriete vismeertje negen kilometer verderop. Zijn latere schoonzoon mocht op zijn achtste in 1950 zo’n drie kilometer alleen lopen naar school en de bossen. In 1979 liep derde generatie Jacky op dezelfde leeftijd alleen naar school en het zwembad, één kilometer verderop. Haar latere zoon Edward scharrelde in 2007 niet verder dan een paar honderd meter van zijn huis.

 

(Kader)Free range kids

Ene Lenore Skenazy werd in 2008 onderwerp van grote morele verontwaardiging, toen ze haar negenjarige zoon, die dolgraag eens alleen op pad wilde, een plattegrond van de New Yorkse metro gaf en wat extra kleingeld om te bellen. Levensgevaarlijk, vonden critici. Geïnspireerd door haar ervaringen richtte Skenazy de actiegroep Free range kids (scharrelkinderen) op en schreef ze artikelen om ongegronde angsten van ouders aan de hand van statistieken te weerleggen.

 

(Kader)10 gratis volg-apps

Wheresapp (Nederlands)

Family GPS Tracker Sygic

Life 360 Family Locator

Mama Bear Family Safety

FBI child ID

Trax GPS Tracker

Familonet Locator

Emergency Tracker light

Komst/Here I come

Amber Alert GPS Parent/Teen