Artist impression Rijnboutt uit 2012
Visioen van bieb op de Neude
Goed nieuws voor de Utrechtenaren: er is een goede kans dat er een bibliotheek komt in het voormalige postkantoor aan de Neude. Vastgoedeigenaar ASR, bibliotheekdirectie en architect Rijnboutt zijn het onlangs over eens geworden dat boeken en kasten er prima in zullen passen. Nu moet alleen de gemeenteraad het prijskaartje nog bekijken, dat gebeurt eind maart.
Interessant straks om te zien hoe dat prijskaartje zich verhoudt tot de 80 tot 90 miljoen euro die nodig waren geweest voor de grootste plannen voor een moderne ‘Bieb ++’ die vlakbij het station gepland was. Die sneuvelden vanwege de hoge kosten. Al snel nadat een politicus het postkantoor van Crouwel genoemd had, regende het uit alle hoeken steunbetuigingen. De activistische Facebookpagina (BIEBopNEUDE) hield het vuurtje warm en wist in korte tijd meer dan 1100 volgers te verzamelen. Uit een steekproef bleek onlangs dat bijna tweederde van de Utrechtse bevolking een bieb in het postkantoor een aanlokkelijk idee vindt. Hoe dan ook willen alle burgers snel een einde zien aan de jarenlange leegstand van deze prachtige kolos. Want daar zijn ze, zo hebben ze gemerkt, toch wel aan gehecht.
Al die betrokkenheid is natuurlijk een zegen voor een leegstaand pand dat snakt naar een nieuwe bestemming. Nu is het postkantoor van Crouwel ontstaan onder een gunstig gesternte, want al bij de bouw kwamen gegoede burgers van de stad in actie met een inzameling, om ervoor te zorgen dat alle door beeldhouwer Van den Eijnde ontworpen beelden er zouden komen. Maar bij alle heisa rondom de leegstand zien we ook hoe iconen een streepje voor hebben in dit soort discussies: het plaatje van de majestueuze hal met de stroken glas en bakstenen bogen is intussen verankerd in het collectieve bewustzijn van heel wat Nederlanders. En zo’n goeie ouwe bekende willen we niet kwijt.
Kllein twijfelpuntje: wordt er geen zinkend schip binnengehaald om een gezonken schip te redden? Het postkantoor verdween omdat we geen brieven meer sturen. Hoe zat het ook alweer met de ontlezing? Was de bibliotheek niet zo’n instituut dat zichzelf hoognodig opnieuw moet zien uit te vinden? Bibliotheken zijn afhankelijk van de goodwill van gemeenten en provincies; gemiddeld komt 80 % van hun inkomsten er vandaan. Tweede inkomstenbron vormen lidmaatschappen en uitleenboetes, maar het ledenaantal onder volwassenen daalt al jaren gestaag en het aantal uitleningen nog harder. Ook de overheidssubsidies lopen terug, terwijl de huisvestingskosten landelijk zijn verdubbeld. Typerend voor de situatie in Utrecht.
Hopelijk lukt het desondanks met het postkantoor. Ik zie het helemaal voor me: het postkantoor als tempel van wijsheid. In plaats van een hypermoderne plus-plus-bieb denk ik daarbij eerder aan een ouderwetse retrovariant, waar het ruikt naar vergeelde bladzijden en perkament. Aan de muur bordjes die tot stilte manen – stilte, ook al zoiets ouderwetsigs. Bezoekers sluipen in de immense hal rond tussen honderden boeken in een labyrint aan kasten. Ik zie het voor me als een surrealistische, ingekleurde zwart-witfoto. Het enige wat we binnen horen is de plechtige galm van de stempels die de uitlener in de boeken zet. Klabam, klabam.
Wat helpt bij het wegdromen is dat de bibliotheek waarschijnlijk inderdaad in en rondom de hal komt. De monumentale hal is er voor de allure, niet om te gebruiken, verzekerde Jeroen de Messemaeckers van ASR me, toen ik hem enkele jaren gelden interviewde over mogelijk hergebruik van dit postkantoor. Daarmee bedoelde hij dat hij hem niet wilde volbouwen, natuurlijk, want zo’n hal laat niemand echt ongebruikt. Ook de bibliotheek niet. Als die groen licht krijgt van de gemeente om de verhuisbussen te laten aanrukken, kan met dank aan de hal straks een gooi worden gedaan naar een plek op het lijstje van ’s werelds mooiste bibliotheken.
In de oorspronkelijke plannen (die alweer een paar jaar oud zijn) voor winkels, horeca en een viersterrenhotel met honderd kamers zou 8.000 vierkante meter worden bijgebouwd. Dat blijft zo, verzekert ASR desgevraagd. De winkels – broodnodig om de exploitatie rond te krijgen – komen in het alternatieve plan nog steeds grotendeels in de glazen aanbouw aan de achterkant. De hotelreceptie en de lobby waren in en rondom de hal gepland. In het souterrain zou een spa komen en ook de eerste, tweede en derde etages kregen een hotelfunctie.
In de alternatieve opzet gaan de hotelmeters naar de bibliotheek. De Messemaeckers kan opgelucht een streep zetten door de plannen voor het viersterrenhotel, want die bezorgde hem toch al hoofdbrekens. Vooral de gebrekkige parkeermogelijkheden waren een struikelblok. En biebbezoekers, dat weten we allemaal, die komen per fiets.
Gepubliceerd op Voer, 24-3-2014
Actuele info op de Facebookpagina van Bieropneude
