Op de bonnefooi op vakantie, het gebeurt steeds minder vaak. De tragiek van internet: research wordt oneindig veel makkelijker, maar de eisen die we aan ons vakantieparadijs stellen worden navenant hoger. Verscheen in VN.

Moderne ongemakken: De ideale vakantie

Van genadeloze gastenbeoordelingen tot audiovisuele reportages van het te huren huisje: sinds internet ons alles kan vertellen over onze vakantiebestemming, zijn we onze vakantie-onschuld kwijt. Als de camping, het hotel of het huisje van je keuze tegenvalt, heb je dat aan jezelf te wijten: slechte research.


Dit jaar zal ik zeker tussen de twintig en dertig uur achter de computer doorbrengen ter voorbereiding van onze vakantie, als de fanatieke vakantiedeskundige die ik thuis nu eenmaal ben. Het zwaarste werk wordt het scheiden van het kaf van het koren. Want behalve de term porno is er waarschijnlijk geen zoekterm die in de zoekmachine zoveel commerciële, opdringerige bijvangst oplevert als ‘vakantie.’
Vooral vrouwen mogen zich graag vastbijten in dit soort projecten. Hun stresswaarden stijgen vlak voor de vakantie harder dan bij mannen, blijkt uit onderzoek. Zelf begin ik mijn queeste altijd met een zelfverzekerd ‘regel ik wel’, maar ik loop al spoedig vast in een moeras aan wijdvertakte mogelijkheden met bijbehorende nadelen en logistieke problemen. Met een gaar hoofd van het beeldschermstaren snauw ik tegen mijn huisgenoot dat hij het verdomme zelf maar eens moet proberen – waarom draai ik er eigenlijk elke keer voor op? Niet dat ik me deze missie door iemand zal laten afnemen. Na nachtenlang doorhalen op internet en op de hielen gezeten door de concurrentie (want de zomervakantie begint al bijna), neem ik uiteindelijk genoegen met een camping die aanvankelijk het toppunt leek, maar die toch niet boven een zeven uit lijkt te komen. Kritische recensisten hebben het over vieze wc’s, een lawaaïge snelweg en een bullebakkige eigenaar. Als we in de auto stappen is mijn verwachting tot een dieptepunt gezakt, en weet mijn huisgenoot dat hij puntjes van kritiek bij aankomst beter kan inslikken.

Het ideale vakantiehuisje of de ideale camping bestaan niet. Ze hebben nooit bestaan ook. Maar de drang om erop uit te gaan wordt wel gevoed door die hoop. Redeloze voorpret en naïeve verwachting zijn de hoekstenen van een geslaagd vakantiegevoel. Maar het valt tegenwoordig niet mee om dat gevoel in stand te houden. Dankzij internet staan ons immers middelen ter beschikking om van elke potentiële bestemming het naadje van de kous te weten te komen. En weten is je onschuld verliezen.
Met Google Maps kunnen we de geografische ligging op alle mogelijke manieren bekijken en punten markeren. Recensiesites zoals Zoover, TripAdvisor en Booking.com relativeren verleidelijke websites. We kunnen eindeloos veel feiten te weten komen: de interieurs van hotels, huisjes en pensions, de weersvoorspelling op microniveau, de openingstijden van de fietsverhuurwinkel, tarieven, bustijden en de slimste vliegreis naar de volgende bestemming. Mogelijkheden scheppen verplichtingen. En het einde is niet in zicht: medewerkers van Google Maps’ Streetview zijn bezig na de bewoonde wereldnu ook onherbergzame gebieden digitaal vast te leggen. Nog even en we proberen thuis vooraf de beste routes door het Amazonegebied of de Grand Canyon uit.

Zwijmelen

Gezien de hoge verwachtingen die we hebben van vakanties, zit de teleurstelling bijna ingebakken. De vlucht naar een perfecte plek ergens op aarde moet ons compenseren voor een heel jaar hard werken. Zie die belofte maar eens in te lossen. Op ons beeldvlies verdringen zich die eindeloos gerecycelde plaatjes van bergen en zonsondergangen. Zij vinden hun oorsprong in de negentiende-eeuwse schilderijen uit de Romantiek: denk aan de overweldige natuurlandschappen van de Caspar David Friedrich en de vervallen, pittoreske boeren- en vissershuisjes van de Barbizon-schilders en de Haagse School. Anderhalve eeuw na de Romantiek zwijmelen we nog steeds bij weg bij karakteristieke, ‘toevallig mooie’ onderkomens, middenin de overdonderende natuur. Onderzoekster Jessica de Bloom, auteur van het pas verschenen De kunst van het vakantievieren, beaamt dat de wortels van het verlangen naar de natuur diep zitten. ‘Het fenomeen vakantie is ontstaan toen stedelingen werden geconfronteerd met stadsdrukte en industrialisatie. Vakantie was en is nog steeds een tegenbeeld voor het leven in de stad.’

We hebben steeds meer geld voor onze vakanties over, vooral die naar het buitenland. En volgens het CBS heeft de crisis tot nu toe weinig invloed. Tussen 2002 en 2010 stegen de vakantieuitgaven van 12,6 tot 15 miljard euro. Tachtig procent van de Nederlanders trekt er jaarlijks op uit; gemiddeld iets meer dan twee keer per jaar. Vakanties vinden we belangrijk. Ze staan symbool voor het leven Zoals het Zou Moeten Zijn. Dagen waarin we vuurtjes stoken, gezond leven, diepe gesprekken voeren en bosgeuren opsnuiven. Zo’n leven lijkt vaak wezenlijker dan het dagelijks leven thuis. ‘In onderzoeken werden vakanties vroeger uitsluitend gezien als compensatie voor iets negatiefs, maar dat vinden we nu een te beperkte opvatting’, aldus De Bloom. Verbondenheid voelen met je naasten, daar gaat het om, en zelfverwezenlijking: door je reisgedrag laat je zien wie je bent. De vakantiegangers die zij vroeg naar hun meest onvergetelijke vakanties kwamen met twee categorieën: bijzondere verre landen-reizen, maar ook de eerste vakantie met hun grote liefde of een bijzondere gezinservaring, onverschillig waarheen.
Volgens de onderzoekster is vakantievieren een kunst, net als levensgenieten. ‘Geluk is niet iets dat je ervaart, maar iets dat je je herinnert.’ Daarom zijn voor- en napret cruciaal voor het echte vakantiegenieten: hoe meer we onze ervaringen en tips delen met anderen, hoe meer plezier we ervan hebben. Maar, zegt De Bloom, dankzij de vloed aan informatie op internet wordt het steeds moeilijker om het echte avontuur te vinden en worden vakanties steeds voorspelbaarder. ‘De nieuwste trend is daarom niet meer zo ver en ongerept mogelijk, maar zo intens mogelijk. Bijvoorbeeld door bij onbekende bewoners te logeren, of met het hele gezin helpen op een boerderij.’

Karin Dirks, medisch receptionist uit Leusden, houdt vooral van vakanties vanwege het intensieve samenzijn met haar gezin. Uit pure voorpret zit ze vooraf makkelijk een uur of dertig achter de computer. ‘Soms denk ik wel eens; waar ben ik mee bezig, voor drie weken vakantie?’ Ook vrienden of familie geeft ze graag vakantietips. Het liefst zou ze er haar werk van maken. Als een speer laveert Dirks langs uiteenlopende vakantiesites, waarbij ze de Italiaanstalige en Franstalige niet mijdt. Het luistert nauw: ’s zomers zoekt ze kleine tot middelgrote campings, géén disco- of animatiecampings. Liefst staan er wat Nederlanders en is er in de omgeving veel te doen. Campingbeoordelingen leest ze kritisch. ‘Als iedereen zegt dat de wc’s stinken ga je er niet heen. Maar als iemand ruzie heeft gehad met de eigenaar, kan dat ook best aan hemzelf liggen.’
Filmacademiedocent Anne Winterink uit Amsterdam houdt van spontaan vertrekken, maar ook van voorpret. Ze besteedt middagen aan vakantieresearch, maar vlak voor vertrek gooit ze net zo makkelijk alle informatie in de prullenbak. Vorig jaar zouden ze naar Zweden gaan. ‘We hadden allerlei leuke plekken verzameld en voor de kinderen mooie landkaartjes uitgeprint waar ze stickers op konden plakken. Op de Ring A 10 riep ik: “Ik heb helemaal geen zin in Zweden met dat rot weersvoorspellingen!”’ Ze namen de afslag naar Frankrijk. ‘Zo gaat het bij ons eigenlijk elk jaar.’

Spontaan

Hoe vind je een manier om je voldoende voor te bereiden en toch je flexibiliteit te behouden? Sarah Born, financieel expert, reist nu eens geheel onvoorbereid af naar China, dan weer pluist ze tientallen commentaren op Booking.com uit. Handig, maar het is teveel. Dat moet simpeler kunnen, vindt ze. Met een team zelfstandigen is ze daarom bezig met het ontwikkelen van een speciale reis-app: Mapdonkey. ‘Als reiziger zit ik vaak te klooien met tips, adrespapiertjes en een stadsplattegrond. Altijd weer vraag ik me af: waarom bestaat hier geen app voor?’ Gebruikers van de app-in-ontwikkeling kunnen straks een aangepast Googlemaps-kaartje van hun bestemming op Facebook plaatsen. Vrienden en bekenden brengen er met een prikker hun tips op aan, en de kaart kan ter plekke via de smartphone geraadpleegd en aangepast worden. Geografisch overzicht is het belangrijkste uitgangspunt. ‘Als er vrienden bij me in Amsterdam op bezoek komen staan we uiteindelijk toch altijd met z’n allen over een kaart gebogen. Met Mapdonkey kan ik mijn tips op de kaart zetten en hem vooraf aan mijn gasten opsturen. Zo kunnen ze zich er alvast op verheugen.’ Lekker zelf doen, daar gaat het allemaal om. ‘Wij willen de gebruiker z’n power teruggeven’, aldus Born.

In afwachting van die power tob ik zelf nog even voort. In strijd met mijn zelfbeeld blijk ik in vergelijking met anderen een conservatieve vakantiezekerheidszoeker. Dat geeft niet, die moeten er ook zijn. Het zal dit jaar bij ons niet anders gaan dan andere jaren. Na veel bloed, zweet en tranen zullen we twee hele gewone campings vastleggen en neurotisch op reis gaan, twijfelend of we erin zullen slagen onze jaarlijkse gezamenlijke zelfverwezenlijking ten volle te beleven. Een gênant ritueel, waaraan best valt te wennen.

Vakantiezoekversnellers

Grebbler, vakantiezoekmachine die door Vakantiezoekmachines.nl werd uitverkozen tot de beste. Want ‘online vakantieaanbieders en vakantiezoekmachines schieten net zo snel uit de grond als reisbureau’s hun deuren sluiten.’
Evernote, ideaal programma om research in vast te leggen in een combinatie van webpagina’s en eigen aantekingen
Lonelyplanet.com met eigen app, forum en foto’s van gebruikers, hotelinfo; Bookings.com, hotelaanbiedingen, zoekmachine, meningen; Zoover.com idem voor campings.

Vakanties van de toekomst

  1. Destination hotels; spectaculaire hotels die een doel op zich zijn, zoals een onderzeehotel of een iglo in Alaska.
  2. Ecologische vakanties met vrijwilligerswerk; samen helpen iets op de bouwen op de plek waar je verblijft.
  3. Ouderenresorts met rolstoelvriendelijke accommodaties
  4. Wellnessreizen; afvallen, gezondheidskuur of cosmetische operatie in combinatie met genieten

Uit: De kunst van het vakantievieren

© Annette Wiesman, jan 2013 voor Vrij Nederland